Nörojenik kekemelik, konuşmada sık sık kesintiler, duraklamalarla kendini gösteren bir akıcılık bozukluğudur. Beyin ve omurilikte, korteks, subkorteks, serebellar ve hatta sinir yolu bölgelerinde, bir yaralanma ya da hastalık nedeniyle ortaya çıkmaktadır.

Örnek olarak trafik kazalarını, iş kazalarını, iskemik atakları, tümörleri, Parkinson ve MS gibi dejeneratif hastalıkları, kafa travmalarını, menenjiti, Guillain-Barre sendromunu, çeşitli kimyasalları ve bu arada bazı ilaçların yan etkilerini sayabiliriz.

Nörojenik kekemelikte  vakalar

Nörojenik kekemelik vakalarının diğer kekemelik türlerinden ayırt edilmesinde en önemli gösterge, daha önce normal bir konuşmaya sahip olmalarıdır. Ancak, çocukluk yıllarında gelişimsel kekemeliği olup tedavi görmüş kişilerde de yukarıda örneklerini verdiğimiz nedenlerle nörojenik kekemelik ortaya çıkabilir. Her yaşta karşılaşılan nörojenik kekemelikle sayısı yaş ilerledikçe ve yaşlılıkta artmaktadır. Oysa gelişimsel kekemelik 2-5 yaşları arasında belirginleşmektedir. (Bu arada, açıkça görülen bir nörolojik belirti olmaksızın ortaya çıkan konuşma sorunlarının da, gizli kalmış bir nörolojik nedenin tanılanmasına yardımcı olduğunu da not edelim.)

Nörojenik kekemeliğin bulguları

Nörojenik kekemeliğin bulguları arasında, ünlemler ve düzeltmelerle dolu aşırı kesintili bir konuşma, tümcelerin yinelenmesi, sözcüklerin, hecelerin, seslerin yinelenmesi veya uzatılması, duraklamalar, birtakım garip seslerin eklenmesi, anlaşılamayacak derecede hızlı konuşma patlamaları, tüm bunlara eşlik eden baş, el, bacak hareketleri, göz temasından kaçınma, anksiyete ve depresyondan söz edebiliriz.

Nörojenik kekemelik belirtileri diğer akıcı konuşma bozukluklarıyla benzerlik göstermektedir. Dizartri, palilali, apraksi, afazi gibi konuşma bozuklukları da nörojenik kekeleme gibi nörolojik hasarların veya hastalıkların sonucunda ortaya çıkmaktadır. Gene, stres ve travma sonucu oluşan psikojenik akıcılık bozukluğunun ayırt edilmesi de, özel bir dikkat gerektirmektedir. Gelişimsel kekemelik ise en büyük benzerliği gösterdiğinden doğru tanı konulmasını güçleştirmektedir.

Nörojenik kekemelikte uygulamalar

Nörojenik kekemelikle gelişimsel kekemeliği ayırabilmek için elimizdeki bazı ipuçları özenle değerlendirilmelidir. Nörojenik kekemelik daha çok sözcüklerin herhangi bir yerinde görülebilirken, gelişimsel kekemelik daha çok sözcüklerin başında görülmektedir. Nörojenik kekemelik sözcüğün türüyle (isim, fiil, sıfat, vb.) ilintili değildir, her türlü sözcükte ya da tümcenin herhangi bir bölümünde yer alabilir. Şarkı söyleme ya da ezberlenmiş bir şiirin okunması sırasında düzelir gibi bir izlenim vermez. Birlikte okuma, aynı metnin yinelenmesi, işitsel maskeleme veya gecikmeli işitsel geri bildirim altında iken de düzelme göstermez. Tanı güçlüğünün aşılmasında kekemelik alanında uzmanlaşmış bir patoloğun görüşü doğru tedavi uygulamaları için önemlidir.